Πολιτισμός
Τα έθιμα συντελούν στη δημιουργία της ταυτότητας κάθε περιοχής, αφού μέσα από αυτά ζωντανεύουν οι παραδόσεις και τα ήθη. Τα ψαριανά έθιμα είναι πολλά και ποικίλα.
Στα παλαιοτέρα χρόνια, οι νέοι της εποχής αγόρια και κορίτσια δε μορφώνονταν. Όνειρο κάθε κοπέλας, ήταν ο αρραβώνας και ο γάμος με ένα από τα ψαριανά παιδιά. Έτσι λοιπόν για να μαντέψουν, θα λέγαμε, την τύχη τους πραγματοποιούσαν τα ακόλουθα έθιμα που αναβιώνουν έως και σήμερα:
Μαζεύονταν όλες οι ελεύθερες κοπέλες σε ένα σπίτι, κάθονταν γύρω από ένα τραπέζι που στο κέντρο του είχαν τοποθετήσει ένα πήλινο σκεύος με νερό. Εκεί κάθε κοπέλα έριχνε ένα προσωπικό της αντικείμενο π.χ δακτυλίδι, σκουλαρίκια, καρφίτσα κ.α. Στη συνέχεια τύλιγαν το σκεύος με ένα κόκκινο πανί και το άφηναν όλη νύχτα έξω στον έναστρο ουρανό. Το πρωί το έπαιρναν πριν το δουν οι ακτίνες του ήλιου. Ένα παιδί τραβούσε μέσα από το σκεύος ένα από τα αντικείμενα. Πριν βγάλει το χέρι με το αντικείμενο που κάθε φορά έπιανε, οι κοπέλες τραγουδούσαν ένα στιχάκι. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
|
Ανοίξετε τον κλύδωνα στου Άι Γιαννιού την χάρη κι όποια είναι καλορίζικια αυτή θα τόν επάρει. |
Ανοίξετε τον κλύδωνα και στρώσετε τσουβάλια για να περάσει ο βασιλιάς με τα στραβά ποδάρια. |
Όταν σε πρωτογνώρισα άσπρε λιγνέ μου κρίνε, πίσω μου δεν εκοίταξα είναι ντουνιάς ή δεν είναι. |
Το τραγούδι προορίζονταν για την κοπέλα στην οποία άνηκε κάθε φορά το κόσμημα. Όλα αυτά γίνονταν ανήμερα του Αϊ Γιαννιού.
Το βράδυ οι κοπέλες κάθε μια ξεχωριστά κρατούσαν μέσα στο στόμα τους, χωρίς να το καταπιούν νερό από το δοχείο και γύριζαν περπατώντας στο χωριό χωρίς να μιλούν. Τον πρώτο άντρα που θα συναντούσαν, ή το πρώτο αντρικό όνομα που θα άκουγαν σήμαινε πως αυτό θα είχε ο μελλοντικός τους σύζυγος.
Το νερό του κλύδωνα το χρησιμοποιούσαν και για τα παρακάτω έθιμα.
Την ημέρα αυτή οι κοπέλες έλιωναν σε ένα πιάτο με το νερό του κλύδωνα μια λαμπάδα της λαμπρής. Το λιωμένο κερί που χυνόταν στο πιάτο με το νερό, μπορεί να σχημάτιζε, είτε ένα γράμμα, είτε μια παράσταση σχετική με το γαμπρό.
Στο δεύτερο έθιμο μια κοπέλα έκοβε μια τρίχα από τα μαλλιά της και πάνω της έδενε μια βέρα, από μια παντρεμένη γυναίκα. Στη συνέχεια κρεμούσε την τρίχα με τη βέρα, πάνω από ένα ποτήρι με νερό του κλύδωνα και ονομάτιζε διάφορα ονόματα γαμπρών. Σε όποιο από τα ονόματα η βέρα χτυπούσε τρεις φορές πάνω στο στόμιο του ποτηριού, ενώ το χέρι της κοπέλας ήταν ακίνητο, αυτό σήμαινε ότι αυτό θα ήταν και το όνομα του συζύγου της κοπέλας.
Ακόμα στην χάρη της Αγίας Κατερίνας, στις 25 Νοεμβρίου οι κοπέλες παίρνουν από τον ιερέα ένα κόκκινο γαρύφαλλο. Το βράδυ το τοποθετούν κάτω από το μαξιλάρι τους και λένε το παρακάτω ποίημα:
|
Άγια μου Κατερίνα μου Ντεντόρο θυγατέρα μου Εσύ που πας στην έρημο στην μαρμαροπηγή, που είναι οι μοίρες των μοιρών, που λούζονται χτενίζονται και ασημοκορδονίζονται, αν δεις και την δικιά μου να τείνε χαιρετήσεις, αν κάθεται να σηκωθεί και αν είναι ορθή ας έλθει να με βρει. |
Όταν το πουν τρεις φορές πέφτουν να κοιμηθούν. Αυτόν που θα ονειρευτούν η γενικότερα τα αντρικά ονόματα όσων δουν, ένα από αυτά θα έχει και ο μελλοντικός τους σύζυγος.
Ένα παρόμοιο έθιμο, είναι αυτό του Αγίου Θεοδώρου, το πρώτο Σάββατο της Μεγάλης Σαρακοστής. Εδώ τα κορίτσια, παίρνουν λειτουργημένα κόλλυβα από τον ιερέα και το βράδυ τα βάζουν κάτω από το μαξιλάρι τους. Εννιά κόκκους κολλύβων σε σχήμα σταυρού. Έπειτα λένε το ποίημα:
|
Αϊ Θεόδωρε καλέ μου μέγα και θαυματουργέ μου κει στην έρημο που πας και τις μοίρες απαντάς αν δεις και την δικιά μου να την χαιρετάς. |
Όταν φτάνει η ώρα που η κοπέλα είναι έτοιμη για να παντρευτεί συνήθως το σόι της νύφης, στέλνει κάποιον στο σπίτι του γαμπρού, για να κάνει το προξενιό. Αφού συμφωνήσουν και οι δυο γονείς, θα βρεθούν κάποιο βράδυ για να ‘τελειώσουν ΄ το γάμο και να ορίσουν την ημερομηνία του αρραβώνα.
Το βράδυ του αρραβώνα οι ετοιμασίες στο σπίτι της νύφης είναι πολλές. Φτιάχνουν το παραδοσιακό άσπρο γλυκό το οποίο κερνάνε. Όταν φτάνει ο γαμπρός στο σπίτι της κοπέλας, οι συγγενείς του καθενός, βάζουν στους νέους κάτι χρυσό (μάλαμα). Στη συνεχεία γίνεται τραπέζι για όλους.
Διάφορα είναι τα τραγούδια του αρραβώνα, θα σας αναφέρουμε ενδεικτικά:
|
Χίλια μας τόνε φέρανε χίλια και δυο χιλιάδες τον κάμπο με τα λούλουδα και με τις πρασινάδες.
Όμορφη τείνε θέλαμε την βρήκαμε στη βγένα δεν βρήκαμε καλύτερη νύφη μας από εσένα |
Ένα άλλο έθιμο που γίνονταν παλιά και γίνεται μέχρι και σήμερα, είναι οι λεγόμενες "βίστες". Το ζευγάρι, πηγαίνει επισκέψεις στο σόι του γαμπρού και της νύφης για να τους τιμήσουν.
Του Άι Βασιλιού ανήμερα οι νύφες πηγαίνουν στις πεθερές τις "σκουτέλες" (πιατέλες) γεμάτες γλυκά και οι πεθερές ανταποδίδοντας, γυρίζουν τις σκουτέλες στη νύφη γεμάτες δώρα.
Λίγες ημέρες πριν το γάμο πρέπει να πλυθούν τα προικιά της νύφης. Αφού τα πλύνουν, τα απλώνουν σε κεντρικό σημείο του χωριού, ώστε να τα δουν όλοι.
Μετά από αυτό, σειρά έχει το στρώσιμο και το δείξιμο των ρούχων. Σε αυτό το έθιμο οι συγγενείς, ραίνουν το στρωμένο προικιά τραπέζι, με λεφτά και λίρες.Οι υπόλοιποι συχωριανοί ρίχνουν και αυτοί χρήματα για δώρο.
Μια εβδομάδα πριν το γάμο, το ζευγάρι πρέπει να νηστέψει για να κοινωνήσει στην Κυριακάτικη Θεία Λειτουργία, ενώ τρεις μέρες πριν, πηγαίνει και κάνει επισκέψεις στα συγγενικά σπίτια, ώστε να πάρει μετάνοιες από τους συγγενείς. Δυο-τρεις μέρες πριν το γάμο γίνονται οι προετοιμασίες του φαγητού, που θα σερβιριστούν εκείνη την ημέρα.
Την ημέρα του γάμου συγγενείς πηγαίνουν στο νυφικό σπίτι, ώστε να βοηθήσουν το ζευγάρι να ντυθεί. Ο γαμπρός αφού ντυθεί, με συνοδεία ζωντανής μουσικής, πηγαίνει με τους υπόλοιπους άντρες του χωριού στο καφενείο, όπου και πίνουν. Μετά από αυτό ο γαμπρός επιστρέφει στο νυφικό σπίτι και μαζί με τη νύφη, πηγαίνουν στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου όπου πραγματοποιείτε η τελετή.
Αφού τελειώσει το ιερό μυστήριο κατεβαίνουν όλοι στη πλατειά του νησιού, όπου λεύτερες κοπέλες προσφέρουν σουμάδα και στραγάλια σε όλους τους παρευρισκόμενους. Μετά ακολουθεί γλέντι έως το πρωί. Τέλος όλοι οι συγγενείς συνοδεύουν το νιόπαντρο ζευγάρι μέχρι το σπίτι του. Εκεί, έξω στην αυλή τραγουδάνε τα ακόλουθα :
|
Όμορφη που είναι η νύφη μας παιχνίδι των αγγέλων μεγάλης Πέμπτης λειτουργία και της Λαμπρής βαγγέλιο. |
Σήμερα άλλος ουρανός σήμερα άλλη μέρα σήμερα στεφανώθηκε αετός με περιστέρα. |
|
Γαμπρός είναι ο ήλιος και νύφη μας σελήνη κουμπάρα που στεφάνωσε σα θάλασσα γαληνή. |
Ο ήλιος συνόδευε και το Λάμπρο φεγγάρι κι έγινε ζεύγος ταιριαστό με του θεού την χάρη. |
Στη συνέχεια, σύμφωνα με την παράδοση, το ζευγάρι πρέπει να μείνει μέσα στο σπίτι, τρεις ημέρες. Οκτώ ημέρες μετά το γάμο, η νύφη ανοίγει το σπίτι της προκείμενου να δεχθεί ως παντρεμένη πλέον, τις ευχές από όλες τις γυναίκες του χωριού.
Πριν φτάσουν τα Χριστούγεννα η ψαριανή οικογένεια, συγκεντρώνεται για να στολίσει το χριστουγεννιάτικο δέντρο. Κατά την περίοδο των γιορτινών εκείνων ημερών, κάθε νοικοκυρά φτιάχνει κουραμπιέδες και φοινικιά (μελομακάρονα).
Παραμονή Χριστουγέννων τα αγόρια και μόνο, βγαίνουν στα κάλαντα γυρνώντας από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν "Καλήν εσπέρα άρχοντες…"
Το ίδιο βράδυ στις 2 τα μεσανυχτα σημαίνει η καμπάνα του χωριού. Για κάποιους που ίσως αναρωτηθούν για την ώρα η εξήγηση είναι, “ να μπούμε στο κλίμα εκείνης της Άγιας, σκοτεινής και παγωμένης νύχτας που γεννήθηκε ο Χριστός μας ”. Γυρνώντας νωρίς το πρωί στο σπίτι όλη η οικογένεια, κάθεται στο τραπέζι για να φάει το ‘καβουρντιστό’ όπως το λέμε, που είναι τηγανισμένο χοιρινό. Το απόγευμα όσοι γιορτάζουν ανοίγουν την πόρτα της σάλας (σαλονιού) και οι γυναίκες του χωριού, περνούν για να χαιρετίσουν και να ευχηθούν χρόνια πολλά. Αυτό γίνεται σε κάθε ονομαστική εορτή του άντρα και των αγοριών της οικογένειας.
Το διάστημα της εβδομάδας που μεσολαβεί μέχρι την Πρωτοχρονιά, δίνει τη δυνατότητα να καθαριστούν τα σπίτια και οι γειτονιές, καθώς και να ασπριστούν τα κατώφλια. Ο Νέος χρόνος, πρέπει να τα βρει όλα καθαρά. Ο Άγιος Βασίλης που θα φέρει τα δώρα των παιδιών, θα κεραστεί από το τραπέζι του σαλονιού που έχει στρώσει η νοικοκυρά, με ξηρούς καρπούς, φρούτα, γλυκά, ούζο και ένα ποτήρι με νερό. Το ίδιο απόγευμα τα αγόρια βγαίνουν στα κάλαντα, ενώ οι άντρες του νησιού συγκεντρώνονται σε ένα καφενείο κι έπειτα παίρνουν βόλτα όλο το νησί, κρατώντας ένα ξύλινο καράβι στολισμένο και λέγοντας τα κάλαντα ή κάποια ψαριανά παινέματα. Διάφορα παινέματα θα σας αναφέρουμε ενδεικτικά:
|
Κερά λιγνή κερά ψιλή κερά καμαροφρύδα κερά μου όταν στολισθείς και πας στην εκκλησία βάζεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι στήθος και του κοράκου το φτερό βάζεις γαϊτανοφρύδη πολλά πάμε για σένανε ας πούμε και του γιου σου.
Έχεις και γιο στα γράμματα που σέρνει την αράδα ο θεός να στον πολυχρονεί να πάει με μια καράβα. Στην πλώρη να έχει μάλαμα στη πρύμη να έχει ασήμι και στα σκοινιά του καραβιού να έχει τον Αι Βασίλη. |
Οι νοικοκυρές βγαίνουν στις αυλές και τους κερνάνε ούζο. Επίσης ρίχνουν χρήματα σε ένα κουτί, για ενίσχυση του δημοτικού σχολείου. Το βράδυ οι περισσότεροι συγκεντρώνονται σε σπίτια, περιμένοντας να αλλάξει ο χρόνος, τον οποίο υποδέχονται με τουφεκιές. Αφότου έχει μπει το Νέο έτος γίνεται το ποδαρικό από κάποιο πρόσωπο του σπιτιού, κρατώντας ένα ρόδι και μια άσπρη πέτρα. Μπαίνοντας σπάει το ρόδι και η πέτρα θα φυλάσσετε μέχρι την επόμενη χρονιά.
Ορισμένες νοικοκυρές έχουν έθιμο να ξυπνούν νωρίς το πρωί, πριν φέξει και να πηγαίνουν στο πηγάδι της γειτονιάς να πάρουν νερό. Αν συναντήσουν κάποιον, τον αποφεύγουν για να μη μιλήσουν και με αυτό βρέχουν τις πόρτες και τα παράθυρα τους.
Το πρωί πηγαίνουν όλοι στην εκκλησία. Αφού τελειώσει η Θεία Λειτουργία, οι άντρες συγκεντρώνονται πάλι, και στη συνέχεια επισκέπτονται τα σπίτια του χωριού, ώστε να ευχηθούν και να κεραστούν από το αγιοβασιλιάτικο τραπέζι.
Και το δωδεκάμερο όπως ονομάζεται, συνεχίζεται με τα Φώτα. Όπως σε κάθε μέρος της Ελλάδας, έτσι και εδώ την παραμονή πηγαίνουν όλοι στην εκκλησία για να πάρουν αγιασμό. Την ημέρα των Φώτων ο μεγάλος αγιασμός γίνεται στα ‘καλά πηγάδια’. Από εκεί όλοι κατηφορίζουν στο λιμάνι, για να ρίξουν το σταυρό. Νεαροί, ανεβασμένοι σε καΐκι φωνάζουν ‘εδώ παπα ’. Έπειτα ο νέος που πιάνει τον Σταυρό μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά, επισκέπτονται τα σπίτια με τον Σταυρό και ψάλουν το "Εν Ιορδάνη…."
Οι απόκριες στα Ψαρά χαρακτηρίζονται από γλέντι, γέλιο, ξεγνοιασιά, αλλά και από πολύ μα πολύ τραγούδι.
Με μεγάλη ανυπομονησία, μικροί και μεγάλοι περιμένουν να ανοίξει το Τριώδιο, η έναρξη των αποκρεών.
Την πρώτη Κυριακή του Τριωδίου παιδιά, γυναίκες και άντρες ξεχύνονται στους δρόμους σε ομάδες, ντυμένοι μασκαράδες (μπούλες), με αυτοσχέδιες μεταμφιέσεις που ξεπερνούν σε επιτυχία και γούστο τις τυποποιημένες στολές. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι μεταφέρουν το κλίμα των αποκρεών από σπίτι σε σπίτι. Είναι και αυτό ένα έθιμο που διατηρείται από τα παλιά χρόνια. Οι "μπούλες" πηγαίνουν σε όλα τα σπίτια του χωριού για να μεταδώσουν το κέφι και την ανεμελιά σε όλους.
Χαιρετούν τους νοικοκυραίους δια χειραψίας και εκείνοι τους δίνουν γλυκά και προσπαθούν να μαντέψουν, ποιος βρίσκεται κάτω από κάθε μάσκα (μουτσούνα). Αυτό γίνεται και τα τεσσάρα Σαββατοκύριακα του τριωδίου και την Τσικνοπέμπτη.
Το αλάνι ένα έθιμο σχεδόν ξεχασμένο, άρχισε πάλι να αναβιώνει τα τελευταία χρόνια χάρη στο Σύλλογο. Όλοι μαζεύονται σε μια μεγάλη πλατεία (αλάνι ), τοποθετούν τα τραπέζια σε κυκλική διάταξη, αφήνοντας χώρο στο κέντρο, για το γλέντι που θα ακολουθήσει. Από νωρίς το απόγευμα συγκεντρώνονται όλοι. Άντρες και γυναίκες, κάθονται αντικριστά σε χωριστά τραπέζια. Σερβίρονται ούζο, μεζέδες και μετά από λίγη ώρα τα γέλια, η χαρά, και το τραγούδι αντιλαλούν σε όλο το νησί. Στη διάρκεια του γλεντιού τραγουδάνε πολλά αποκριάτικα τραγούδια, παινέματα κ.α. Μερικά από αυτά είναι:
|
Ας τραγουδήσω και ας χαρώ του χρόνου ποιος το ξέρει Για θα πεθάνω για θα ζω για θα με σε άλλα μέρη Χαρείτε να χαρίσουμε κι ο Θεός το ξέρει αν θα ζήσουμε Χαρείτε νέοι τον ντουνιά κι άλλος ντουνιάς δεν είναι πια…. |
Αυτά είναι τα λεγόμενα τσακίσματα. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι υπάρχει πληθώρα από αποκριάτικα τραγούδια.
Προς το τέλος του γλεντιού είθισται να λέγονται και καθιστικά τραγούδια. Μερικοί στίχοι από ένα πολύ όμορφο τραγούδι είναι:
|
Πήρα το ρέμα, ρέμα, με πήρε ο ποταμός Βγάλτα τα μαύρα βγάλτα, γιαβρούμ Παναγιώτα και με έφαγες ο καημός
Βγάλτα τα μαύρα βγάλτα και βαλε κόκκινα και γίνε τσικανίτσα γιαβρούμ Παναγιώτα και πούλιε κόσκινα
Τα μαύρα δεν τα βγάζω γιατί μου πάνουνε Είμαι μελαχρινούλα και μου ταιριάζουμε… |
Εκτός λοιπόν από πολύ χορό, τραγούδι και γέλιο, οι απόκριες χαρακτηρίζονται και από καλό και ωραίο φαγητό. Πολλές πατροπαράδοτες συνταγές σώζονται μέχρι και σήμερα. Επίσης φτιάχνονται ωραίες γλυκές πίτες, π.χ κολοκυθόπιτα και ‘αυγόπιτα’, το γνωστό μας γαλατομπούρεκο.
Το Πάσχα είναι η σημαντικότερη και η πιο χαρούμενη είδηση για τους χριστιανούς.
Την Βαγιανή εβδομάδα, την Παρασκευή του Λαζάρου το απόγευμα τα μικρά κορίτσια, επισκέπτονται τα σπίτια του χωριού κρατώντας στα χέρια «Tον Λάζαρο». Λάζαρο αποκαλούν ένα είδος κούκλας διαφορετική των γνωστών σε όλους. Αποτελείτε από μια κουτάλα με ξύλινα χέρια, ντυμένη με λευκό φόρεμα και χρωματιστή κορδέλα στη μέση. Το κεφάλι το ντύνουν με άσπρο ύφασμα και το κεντούν με λουλούδια κυρίως βιόλες σχηματίζοντας ένα στεφάνι. Στα χέρια και τη μέση του βάζουν μπουκετάκια από τριαντάφυλλα, γαρύφαλλα ή ότι άλλο λουλούδι υπάρχει εκείνη την εποχή.
Τα κορίτσια γυρνώντας τα σπίτια τραγουδούν και κουνούν δεξιά – αριστερά τον Λάζαρο τον οποίο όλοι φιλούν στο κεφάλι, για να μην τους πιάνει ζάλη όπως λένε. Παλαιότερα κρατούσαν και ένα καλάθι στο όποιο έβαζαν μέσα τα αυγά που τους έδιναν οι νοικοκυρές. Τώρα δίνουν στα παιδιά μόνο χρήματα. Το τραγούδι που λένε τα κορίτσια είναι :
|
ανεστήθη κι εσηκώθη, ζωντανός σαβανωμένος και με το κερί ζωσμένος. |
|
όλη όλη η Βηθανία. Δόξα τω Θεώ δοξάζω και τον Λάζαρο εξετάζω. |
| εις τον Άδη που επήγες; -Είδα φόβους, είδα τρόμους είδα βάσανα και πόνους |
|
να ξεπλύνω το φαρμάκι, της καρδιάς μου των χειλέων και μη με ερωτάτε πλέον. |
Την Μ. Παρασκευή καθώς ψάλονται τα εγκώμια, τα λεύτερα κορίτσια ανεβαίνουν στο πατάρι της εκκλησίας και όταν ο παπάς λέει «έραναν τον τάφο….» οι κοπέλες ρίχνουν ροδοπέταλα. Αργότερα γίνεται η περιφορά του επιταφίου σε όλο το νησί.
Το Μ. Σάββατο το πρωί σε κάθε σπίτι σφάζουν ένα αρνί και γράφουν με το αίμα του 'Χριστός Ανέστη' στην είσοδό του. Επίσης φτιάχνουν «πατσαλίκια» (πατσάς από αρνάκι), για να φάει η οικογένεια όταν γυρίσει από την εκκλησία το βράδυ της Ανάστασης.
Το βράδυ της Πρώτης Ανάστασης όπως συνηθίζεται να λέγεται όλο το χωριό πηγαίνει στην Μητρόπολη. Όταν γίνει η Ανάσταση κάποιος επίτροπος της εκκλησίας αναλαμβάνει να κάνει κάτι σαν δημοπρασία. Αναφέρει ένα ποσό και όποιος από τους πιστούς προσφέρει τα περισσότερα χρήματα θα κρατήσει την Ανάσταση στην περιφορά. Όλοι θα ευχηθούν καλορίζικη και θα προσκυνήσουν. Ο παπάς με συνοδεία του κόσμου κάνει περιφορά με την εικόνα της Ανάστασης 3 φορές γύρω από την εκκλησία. Στη συνέχεια χτυπά την πόρτα πολύ δυνατά λέγοντας «Άρατε Πύλατε» -αυτό συμβολίζει την κάθοδο του Χριστού στον κάτω κόσμο.
Την Κυριακή του Πάσχα το πρωί, η καμπάνα του Αγίου Νικολάου καλεί τους ενορίτες να παρευρεθούν ώστε να γιορτάσουν ξανά την Ανάσταση. Μετά τη λειτουργία θα κρατήσει κάποιος την Ανάσταση αφού γίνει η διαδικασία όπως είπαμε και παραπάνω για να δοθούν χρήματα προς βοήθεια της εκκλησίας του Άι Νικόλα. Έπειτα γίνεται η περιφορά σε όλο το νησί. Κατά τη διαδρομή στην παραλία οι κάτοικοι βάζουν φωτιά στον Ιούδα (έναν άνθρωπο κούκλα), που έχουν φτιάξει από την προηγούμενη μέρα. Στη συνέχεια όλοι γιορτάζουν στο σπίτι τους οικογενειακά αυτή τη μέρα.
Κάθε χρόνο στης 31 Ιουλίου όλοι οι Ψαριανοί προετοιμάζονται να βιώσουν το ωραιότερο έθιμο των Ψαρών δηλαδή την κάθοδο της Ιεράς Εικόνας της Κοιμήσεως της Παναγίας από το Μοναστήρι, στο Ναό της Μεταμορφώσεως Σωτήρος. Ιδιαίτερα η Ψαριανη νεολαία με μεγάλη διάθεση και αφάνταστη χαρά, αγόρια και κορίτσια όταν χτυπήσει το ρολόι 12 τα μεσάνυχτα θα ξεκινήσουν την υπέροχη νυκτερινή πορεία μέχρι το Μοναστήρι. Μετά από συνεχή ανάβαση τριών ωρών φτάνουν στο μοναστήρι και περιμένουν να ξημερώσει ώστε να πάρουν της εικόνα και να ξεκινήσουν την ίδια πορεία για το χωριό. Κατά κοινή ομολογία όλων των παιδιών αυτή η νύχτα είναι μια από τις ωραιότερες της ζωής τους.
Στις 14 Αυγούστου κάθε χρόνο γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα η γιορτή της παναγίας. Πλήθος κόσμου πηγαίνει στο Μοναστήρι για να προσκύνηση την εικόνα. Μετά τον εσπερινό η εκκλησία προσφέρει στους προσκυνητές που νηστεύουν ρεβίθια. Στη συνέχεια πηγαίνουν στο αλώνι που το έθιμο τα τελευταία χρόνια αναβιώνετε με την βοήθεια της Αδερφοτητας Ψαριανών και γίνεται ένα μικρό πανηγύρι.
Στα Ψαρά δεν υπάρχουν άγρια ζώα δηλ. αλεπούδες, κουνάβια και ερπετά. Για τα φίδια πολλά διηγούνται οι παλαιότεροι άνθρωποι. Η προφορική παράδοση έχει διασώσει, ότι το νησί απαλλάχτηκε από τα φίδια με θαύμα.
Υπήρχαν πολλά φίδια λένε οι παλαιότεροι. Όταν ένας παπάς πήγε να κάνει λειτουργία σε ένα εξωκλήσι στην Αγία Κιουρά (Αγία Ματρόνα) είδε ότι υπήρχε ένα φίδι μέσα στο δισκοπότηρο. Το καταράστηκε και από τότε δια μαγείας εξαφανίστηκαν όλα. Πολλοί ξένοι που επισκέπτονται το νησί παίρνουν χώμα από το ‘’φιδόλακο’’ και το πηγαίνουν σε άλλα μέρη της Ελλάδος οπού το ρίχνουν στις αυλές τους για να απαλλαχτούν από τα ερπετά.